การใช้ทางตำรายาล้านนาผักหวานบ้านมีบทบาทมาก โดยส่วน รากผักหวานบ้าน เข้ายาตำรับรักษาอาการ ได้แก่ โรคขางทุกชนิด ขางเป็นอาการแสดงของธาตุไฟกระทำโทษ ได้แก่ขางทำให้มีอาการเสียดด้านข้าง เสียดท้องไอก็ดี ร้อนก็ดี ง่วงหลับก็ดี ขางไฟ ขางแกมสาน ขางรำมะนาดเจ็บในคอ ขางปิเสียบ เป็นอาการจุกเสียดและร้อน มีอาการใจสั่น มะเร็งเป็นอาการเป็นก้อนเนื้อซึ่งอาจหมายถึงเนื้องอกที่ผิดปกติ ฝีสารซึ่งจะใช้เป็นยาชะล้างฝีที่มีอาการร้อน และยังเข้าตำรับรักษามะเร็งไฟ มะเร็งครุต สันนิบาตฝีเครือ นอกจากนี้ รากผักหวานบ้าน ยังเข้าตำรับยามุตขึด ( หมายถึงโรคสตรี ) และอาการบวมพอง และใช้กรณีคนไม่อยากอาหาร เข้ายาแก้พิษ ฝีไข้ เจ็บออกหูใช้เป็นยาหยอด และเข้ายาแก้ไข้ฝีเครือดำขาวเหลือง
ส่วนหมอพื้นบ้าน เชียงดาว ใช้รากผักหวานบ้าน เข้ายาแก้ลมผิดเดือนและยาแก้กินผิด โดยใช้เป็นยาฝน ประกอบด้วย รากมะนาว รากผักดีด รากผักหวานบ้าน รากยอ รากจำปี รากทองพันชั่ง สำหรับตำรับยาหมอพื้นบ้านสันป่าตอง ใช้รากเข้าตำรับยาฝนแก้อาการเจ็บในปาก ปากเหม็น โยใช้รากเขายาฝนเช่นกันจะเห็นว่า ผักหวานบ้าน เป็นยาเย็น ใช้รักษาอาการที่เกิดจากธาตุไฟ เข้ายาถอนพิษไข้และแก้พิษ การนำมาใช้ทางยา ควรเก็บรากเมื่ออายุ 2 ปี ขึ้นไป โดยทำให้แห้งก่อน ส่วนใบนิยมใช้สด
ผักหวานบ้าน จึงนับเป็นผักแห่งเอเชียที่สมควรได้รับการพิจารณา ใช้ในมื้ออาหาร โดยผักหวานบ้าน อย่างเช่นต้มจืดผักหวานบ้าน หรือแกงเลียงผักหวาน แกงพื้นบ้าน สามารถผักหวานกินได้ตลอดทั้งปี เพราะเป็นพืชที่เขียวตลอดปี จึงเป็นพืชที่ช่วยลดเศรษฐกิจได้อย่างดีเนื่องจากผักหวานบ้านสามารถขึ้นได้เองอย่างง่ายดายเพียงเพาะเมล็ด หลังจากผักหวานรอ ติดผลอีกไม่นานเกินรอ
|